Wat zijn medische isotopen?
- Basisingrediënt van nucleaire medicijnen
- 48 miljoen patiënten per jaar
- Diagnose en behandeling hart- en vaatziekten en kanker
Alles over medische isotopen
Bij ziektebeelden zoals kanker kan je als patiënt worden doorverwezen naar de afdeling nucleaire geneeskunde of radiotherapie. Hier worden medische isotopen gebruikt.
Misschien heb je wel eens gehoord van medische isotopen, misschien ook niet. Lange tijd was het voor patiënten en nucleair geneeskundigen niet zo relevant om te weten waar de medische isotopen vandaan kwamen, die nog steeds elke dag gebruikt worden om mensenlevens te redden.
Want mensenlevens redden, dat doen ze: Nucleair geneeskundigen gebruiken radioactief materiaal om vast te stellen of organen goed functioneren en om in een vroeg stadium kankergezwellen op te sporen. Ook kunnen sommige ziektebeelden worden behandeld met medische isotopen. Dan wordt de straling van isotopen als nucleair medicijn ingezet om kankercellen te doden.
Nu de productie van deze isotopen in de toekomst bedreigd wordt, komt er ook meer vraag naar wat medische isotopen precies zijn, en hoe ze worden gemaakt.
Wat zijn medische isotopen?
Medische isotopen, ofwel radionucliden, zijn radioactieve stoffen die worden toegepast in nucleaire medicijnen. Nucleair geneeskundigen gebruiken ze voor diagnose en behandeling van verschillende soorten ziektebeelden, waaronder kanker.
De medische isotopen vormen de grondstof - de werkzame stof - voor nucleaire medicijnen. Het medische isotoop wordt gekoppeld aan een dragermolecuul, ofwel tracer. Op deze manier kan de radioactieve stof naar de juiste plaats in het lichaam worden gebracht. Daar zendt de radioactieve stof zogenoemde ioniserende 'radioactieve' straling uit.
Wanneer welke medische isotopen?
Voor welke ziektebeelden worden onze medische isotopen gebruikt? Maak hieronder kennis met Sem en Sofie en leer welke medische isotopen worden ingezet bij ziektebeelden van de man en de vrouw.
Als je op de onderstaande 3D afbeeldingen klikt, zie je een 3D afbeelding van het lichaam. Als je de genummerde items aanklikt, zie je een korte omschrijving van het orgaan, het ziektebeeld, en een verwijzing naar de medische isotoop.
Meer lezen?
Meer weten?
Neem contact op met onze persvoorlichter.
Bram de Groot
Persvoorlichter
Sem
Sofie
Diagnose en behandeling
Diagnose
Met behulp van straling kan een 'foto', bijvoorbeeld een PET- of SPECT-scan, worden gemaakt. Met deze scans kan de functie van organen in beeld worden gebracht, en kunnen bepaalde ziektebeelden worden vastgesteld.
Binnen de diagnostiek is fluor-18 een veelgebruikte isotoop voor PET-scans. Het molybdeen-99/technetium-99m is met een wereldwijd aandeel van 80% van alle nucleaire medische verrichtingen veruit de meest gebruikte isotoop voor SPECT-scans. In Nederland wordt het Mo-99 ongeveer 300.000 keer per jaar toegepast.
Behandeling
De straling kan ook worden gebruikt om lokaal tumorcellen te vernietigen. We spreken dan over de therapeutische toepassing. Door de ontwikkeling van nieuwe dragermoleculen, komen er steeds meer therapeutische toepassingen. Therapeutische isotopen worden ingezet bij de behandeling van verschillende soorten kanker.
Hoe maak je medische isotopen?
Voor sommige isotopen moet je een deeltje toevoegen aan het atoom om de gewenste radioactieve karakteristieken te bereiken. Dat kan alleen in een kernreactor.
Voor andere isotopen moet je een deeltje uit een atoom wegkaatsen om tot de gewenste karakteristieken te komen. Dat kan alleen met een deeltjesversneller.
Een deeltjesversneller doet precies wat het zegt: het versnelt deeltjes. Er zijn verschillende soorten deeltjesversnellers. Lineaire en cirkelvormige. Een cirkelvormige deeltjesversneller noem je een cyclotron.
De meeste isotopen maak je met een kernreactor. In een reactor worden neutronen gemaakt. Maar hoe maak je daar nu medische isotopen mee?
Isotopen maken in een reactor
Hoe werkt dat?
In een kernreactor, of isotopenreactor, vinden kettingreacties van kernsplijtingen plaats onder gecontroleerde en stabiele omstandigheden. De reactorbrandstof is licht verrijkt uranium.
Door het splijten van uranium-atomen wordt een wolk van neutronen opgewekt. Door deze neutronen te laten botsen op een ‘target’, kan deze radioactief worden.
Er ontstaan dan isotopen: kunstmatige stoffen met radioactieve eigenschappen die we kunnen benutten in de geneeskunde. Inmiddels gebruiken we 24 reactor-isotopen voor medische doeleinden. In de toekomst worden dit er mogelijk nog meer.
Wist je dat radioactieve straling niet bestaat? Iets 'is' radioactief, maar het 'straalt' ioniserend