Is een reactor nodig?
- Reactoren en deeltjesversnellers zijn beide nodig voor isotopen productie
- Isotopen voor therapie zijn alleen in reactor te produceren
Is een reactor nodig om medische isotopen te produceren?
In welvarende landen overlijden de meeste mensen aan hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, long- en luchtwegaandoeningen en dementie. In al deze gevallen – met uitzondering van diabetes – is er grote kans dat de specialist zijn patiënt doorstuurt naar de nucleair geneeskundige.
Dit gaat meestal om het maken van een scan (90% van de gevallen) maar ook steeds vaker om het in gang zetten van een (kanker)therapie of pijnbestrijding.
Nucleaire medicijnen en medische isotopen
De foto die de nucleair geneeskundige maakt, en ook de behandeling die hij voorschrijft, zijn beide gebaseerd op medische isotopen. En die medische isotopen? Die komen uit een kernreactor.
In de kernreactor worden gecontroleerd uranium-atomen gespleten. Hiermee wordt een wolk van neutronen opgewekt. Door deze neutronen te laten botsen op een ‘target’, kan deze radioactief worden.
Er ontstaan dan isotopen: kunstmatige stoffen met radioactieve eigenschappen die we kunnen benutten in de geneeskunde. Inmiddels gebruiken we 24 reactor-isotopen voor medische doeleinden. In de toekomst worden dit er mogelijk nog meer.
Na de bestraling volgt een reeks zuiverings- en processtappen in diverse laboratoria. De reactor, de laboratoria en de partijen die de bestraalde materialen snel klaar kunnen maken vormen de complete nucleaire infrastructuur.
Alle partijen op één locatie en een uitgekiende logistiek om de bestraalde materialen snel naar de ziekenhuizen te vervoeren, is van groot belang in verband met de korte levensduur van de isotopen.
Lees Meer
Meer weten?
Download onze uitgebreide kennisdocumenten of neem contact op met onze persvoorlichter.
Bram de Groot
Persvoorlichter
Kennisdocument
Zie documenten over verdere uitdieping van productie van medische isotopen, en de infrastructuur die daarvoor is benodigd.
Visie Nucleaire Kennisinfrastructuur
Dr. Marcel Stokkel
Hoofd Nucleaire Geneeskunde in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis.
Behandeling van tumoren?
Daar heb je toch echt een reactor voor nodig.
- Zonder medische isotopen kunnen wij helemaal niks. Dan kan onze afdeling Nucleaire Geneeskunde van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis wel sluiten.
- Natuurlijk, er zijn alternatieve methoden om medische isotopen te maken, denk met name aan de productie door cyclotrons. Maar die isotopen zijn alleen geschikt voor diagnosticering, niet voor de behandeling van tumoren.
- Van isotopenreactoren hebben we een klein aantal in de wereld, maar de meeste zijn oud en gaan binnen afzienbare tijd dicht.
- En er hoeft maar één reactor te zijn die kampt met een storing en alle ziekenhuizen hebben wereldwijd direct een probleem.
Zonder medische isotopen kunnen wij helemaal niks. Dan kan onze afdeling Nucleaire Geneeskunde wel sluiten.
Kan elke medische isotoop die nu met een reactor wordt gemaakt ook met een versneller worden gemaakt?
Het antwoord luidt: Nee, dit kan niet. Het omgekeerde geldt ook: niet elke medische isotoop die met een versneller wordt gemaakt kan met een reactor worden gemaakt. Dit heeft te maken met de eigenschappen van de grondstoffen in relatie tot de straling die een versneller of reactor voortbrengt. Dit zijn fysische eigenschappen die bepalen hoeveel radioactiviteit gemaakt kan worden met een reactor of met een versneller.
Daarbij is het van belang of de medische isotoop gemaakt kan worden met de juiste kwaliteit (zuiverheid, specifieke activiteit) en de juiste hoeveelheid (radioactiviteit).
Dr. Richard Henkelmann
Directeur ITM Medical Isotopes GmbH. Een bedrijf van ITM Group.
ITM: Creëren van nauwkeurige oncologische behandelingen
Veel patiënten bij wie kanker een paar jaar geleden nog ongeneeslijk werd geacht, kunnen dankzij de ontwikkelingen in de nucleaire geneeskunde weer nieuwe perspectieven en hoop krijgen.
- Ontwikkeling, productie en wereldwijde levering van de volgende generatie medische radioisotopen en radiofarmaca.
- Pijplijn met innovatieve behandelmethodes met radiodiagnostische en -therapautische middelen voor moeilijk te behandelen kankers.
- Wereldwijd gevestigd op meer dan 360 plaatsen.
- Samenwerkingen met meer dan 30 partners in ongeveer 50 landen
- Duurzaam voor het milieu & hoge kwaliteit producten.
Voor de productie van radiofarmaceutica om wereldwijd kankerpatiënten te behandelen, is de NRG reactor in Petten, als onderdeel in een internationaal reactor netwerk, van groot belang. - Dr. Richard Henkelmann
Nederland grootste producent
Sinds de sluiting van de Canadese NRU-reactor is Nederland, met de HFR, de grootste producent van medische isotopen in de wereld.
Omdat Technetium-99m qua marktomvang hierin de boventoon voert, zijn de verwachtingen van deze markt cruciaal. De komende 20 jaar wordt verwacht dat er een lichte groei blijft. Deze groei komt voornamelijk voort uit landen waar de nucleaire geneeskunde nog in de kinderschoenen staat.
In Westerse landen groeit met name de markt van therapeutische isotopen. Zo zijn er hoge verwachtingen van lutetium-177 en holmium-166.
Het kenmerkende blauwe licht wordt uitgezonden als de reactor aan staat. In de reactorkern, die qua grootte onder een bureaustoel past, worden isotopen voor medische toepassing geproduceerd.
De HFR, Pallas en andere reactoren
De HFR in Petten maakt al meer dan 60 jaar medische isotopen. Maar de reactor in Petten, EN het wereldwijde reactorpark, veroudert. Binnen 15 jaar zal driekwart van de huidige reactoren, geschikt voor de productie van medische isotopen, buiten bedrijf gaan.
Als de HFR, die 70% van de Europese productie van medische isotopen voor rekening neemt, niet vervangen wordt door een nieuwe reactor, is dat zeer risicovol voor de beschikbaarheid van diagnostische isotopen. Voor de (groeiende) markt van therapeutische isotopen ontstaat dan zelfs een onmogelijke situatie. Veel patiënten zouden dan niet langer behandeld kunnen worden met therapeutische isotopen.
Daarom werken we aan een nieuwe isotopenreactor: PALLAS.
Lutetium-177, voor de behandeling van prostaatkanker, is zo'n voorbeeld van een veelbelovende therapeutische isotoop die alleen in een reactor gemaakt kan worden.
Prof. Dr. Lioe-Fee de Geus-Oei
Nucleair geneeskundige Leidsch Universitair Medisch Centrum
Isotopen uit de reactor noodzakelijk
Isotopen voor therapie zijn sowieso niet op een andere manier te produceren.
- De vraag naar isotopen zal alleen nog maar toenemen. Er zitten namelijk nogal wat nieuwe therapieën in de pijplijn.
- Alternatieve productiemethoden voor de reactor zijn nog niet ver genoeg. “Een voorbeeld: het isotoop technetium-99m moet voldoende zuiver zijn om ingespoten te kunnen worden in patiënten. Technetium-99m uit cyclotrons is dat nu nog niet.
- Indien uitgeweken moet worden naar alternatieve manieren van diagnostiek dan zullen we in veel gevallen met minder genoegen moeten nemen.
- Minder accuraat, niet kosteneffectief, invasief, patiëntonvriendelijker, of nog niet evidence-based.
Zonder isotopen uit de reactor boeten we fors in op de meest optimale zorg. En isotopen voor therapie zijn sowieso niet op een andere manier te produceren.